Rajo VOJINOVIĆ

CRNA GORA – DRŽAVA REGIONA

(Predlog za razmišljanje)

Večeras je ova postreferendumska državolika tvorevina dobila svoj prvi ustav. Time je na prostoru istorijske Crne Gore dovršeno instaliranje, što bi kazao Mitropolit Amfilohije, muvljeg pamćenja i pameti. Proces donošenja njenog najvišeg pravnog akta je pokazao da su Srbi htjeli Crnu Goru kao svoju državu, ali i da je ona Srbe odbacila zbog toga što oni nijesu pristali na nestajanje i asimilaciju. Tim aktom su domaći i strani centri moći s polovičnim usjehom zaokružili višedecenijski posao izmjene sadržaja pojma Crnogorac, tako što su u jednu njegovu polovinu, umjesto zavjetnog kosovsko-njegoševskog sadržaja, instalirali kontinuitet identitetske praznine. Od večeras u Crnoj Gori konačno prestaje višedecenijska identitetska polemika između Srba i nacionalnih Crnogoraca Od večeras smo mi – mi, a oni – oni. Od večeras smo i de fakto i de jure – dva posebna naroda. Od večeras, srpski narod nema više ni jedan-jedini razlog da ovu Crnu Goru i dalje doživljava kao svoju državu.

Šta nam je dalje činiti?

Prvo, pri osmišljavanju svih budućih nacionalnih poslova Srbi u Crnoj Gori moraju polaziti od činjenice da žive u državi koja im je nevoljno, samo na papiru priznala postojanje pod njihovim nacionalnim imenom i koja je, kao takva, za njih apsolutno – neprijateljska država. Ona će, u to nema nikakve sumnje, još snažnije nastojati da asimiluje srpski narod, jer je to uslov njene stabilnosti i njenog opstanka. To, dalje, znači da srpski narod u Crnoj Gori sada mora izvršiti homogenizaciju koja ne smije biti populističkog, već nacionalno-demokratskog karaktera. To je sada prvi i najvažniji zadatak srpske političke elite u Crnoj Gori. Okosnica svakog budućeg djelovanja mora biti zasnovana na političko-nacionalnom programu Srpske liste. Srbi u Crnoj Gori sada moraju još snažnije i još odlučnije insistirati na svojim pravima zapisanim u svim relevantnim međunarodnim dokumentima o ljudskim pravima i slobodama. Oni moraju koristiti sva poznata demokratska parlamentarna i vanparlamentarna sredstva za borbu protiv takve države. Oni se, pritom, moraju paziti licemerja i duplih standarda savremene evroameričke demokratije koji prate evroameričke poslove u procesu evropeizacije Crne Gore i čitavog regiona.

Srbi u Crnoj Gori se, ukoliko žele da opstanu kao narod, moraju, dakle, boriti i izboriti za punu intitucionalizaciju i konkretizaciju prava na: konstitutivnost, srpski jezik kao službeni za sve pripadnike srpskog naroda, proporcionalnu zastupljenost u svim državnim organima i institucijama u skladu s rezultatima popisa stanovništva, punu kulturno-prosvetnu autonomiju, sistem specijalnih veza sa Srbijom i javnu upotrebu svojih nacionalnih simbola. Takođe, srpski narod u Crnoj Gori mora uporno insistirati na ustavnom definisanju države sa dvodomim parlamentom.

Drugo, svojom nacionalno-demokratskom homogenizacijom Srbi u Crnoj Gori ne smiju ući u samozolaciju. Da bi se to izbjeglo neophodno je poći od činjenice da je ova državolika tvorevina nastala vođenjem politike «svi protiv Srba». Srbi sada mogu i moraju izaći iz te pozicije, tako što će tu politiku okrenuti protiv njenih kreatora.. To je moguće ostvariti nalaženjem dodirnih tačaka sa politikom manjinskih nacionalnih zajednica u Crnoj Gori. Treba, jednostavno, sjesti sa njihovim političkim vođama i prvo se s njima zajednički dogovoriti oko čega se nije moguće dogovoriti (s Albancima oko pitanja Kosova i Metohije a s Bošnjacima-Muslimanima oko statusa Republike Srpske u dejtonskoj BiH) i zajednički konstatovati da ni mi, niti oni ne možemo previše uticati na rješavanje tih pitanja. Tako će se obostrano amortizovati antagonizmi koji su nastali u procesu raspada Jugoslavije. Nakon toga, treba im otvoreno reći da se s njima oko svih ostalih pitanja možemo lako dogovoriti, budući da se i naši i njihovi interesi u Crnoj Gori gotovo u svemu poklapaju. Albanci, naprimjer, već godinama traže regionalizaciju, opštinu Tuzi i proporcionalnu zastupljenost na teritorijama gdje su autohtono stanovništvo. Bošnjaci-Muslimani, recimo, traže opštinu Petnjica. I jednima i drugima treba ponuditi zajednički rad na realizaciji političkog projekta koji bi se mogao nazvati imenom «Crna Gora – država regiona». Po tom projektu Crna Gora bi, na principima zapisanim u Evropskoj povelji o regionalnoj upravi i lokalnoj samoupravi, imala sedam regiona formiranih po geografskim, ekonomskim, kulturološkim, jezičkim i uopšte mentalitetskim karakteristikama stanovništva, i to:

•  Region Cetinje, koji bi obuhvatao teritoriju opštine Cetinje;

•  Podgoričko-barski region, koji bi obuhvatao teritoriju opštine

Podgorica (bez Tuzi i Malesije) i teritoriju opštine Bar;

•  Nikšićki region, koji bi obuhvatao teritoriju opštine Nikšić;

•  Bokokotorski region, koji bi obuhvatao teritorije opština

Herceg-Novi, Kotor, Tivat i Budva;

•  Plavsko-rožajski region, koji bi obuhvatao teritorije opština

Plav, Rožaje i Petnjica;

•  Region Ulcinj i Malesija, koji bi obuhvatao teritorije opština

Ulcinj i Tuzi;

7) Raško-hercegovački region , koji bi obuhvatao teritorije opština Berane (bez Petnjice), Andrijevica, Bijelo Polje, Pljevlja. Mojkovac, Kolašin. Žabljak, Šavnik i Plužine.

Cetinje, 19. oktobra 2007.