Kastriot Myftaraj

"TREĆI HLADNI RAT" I AMERIČKI SCENARIO ZA ODBRANU KOSOVA OD SRPSKE INTERVENCIJE

Tirana, 7. novembar - Kada je oktobra ove godine američki predsednik Buš zapretio Trećim svetskim ratom onima koji omogućuju Iranu da proizvodi nuklearno oružje, aludirajući time na Rusiju, kao i drugi događaji kao što su, na primer, ruske "crvene linije" na Kosovu, zatim američki projekt o dislociranju antiraketnih sistema u Republici Češkoj i u Poljskoj (ovo poslednje pitanje Putin je, po značaju koji ima, uporedio sa raketnom krizom na Kubi 1962. godine), značilo bi da je u najmanju ruku počeo "Treći hladni rat" (jer se delom "Hladnog rata" smatra period pre "detanta" i poznat je kao "Prvi hladni rat", dok je onaj posle njega započeo sa sovjetskom okupacijom Avganistana i trajao je od 1979. do 1989. i poznat je kao "Drugi hladni rat").

Svi autoritativni američki naučnici slažu se sa teorijom Harolda Mekindera da ne treba dozvoliti da centralni svetski masiv, Evroazija, bude pod dominacijom jedne jedine sile ili koalicije snaga. Sada smo u situaciji kada se potvrđuje upravo takva situacija sa ponovno osnaženom Rusijom koja upućuje izazove i koja se, izgleda, u svakom pogledu približava drugom evropskom gigantu, Nemačkoj, kojoj je uz rame Francuska, tradicionalno izazovna kada su u pitanju SAD.

U ovom "Trećem hladnom ratu" težnja Rusije je da se SAD proteraju sa Balkana i iz Istočne Evrope uopšte. Najznačajnije bojno polje sada je Kosovo, gde Rusija snažno podržava Srbiju koja je u takvim prilikama pokazala da je spremna za ekstremne avanture kao 1914. godine.

Na početku "Trećeg hladnog rata" američko vojno prisustvo u Evropi istorijski je na najnižem nivou. Naime, na kraju autentičnog "Drugog hladnog rata" 1990. godine, u Evropi je bilo 311.870 američkih vojnika.

Danas u Evropi, uključujući BiH i Kosovo, ima 92.000 američkih vojnika. To znači da je sada samo 6.5% američke vojske dislocirano u Evropi, što je 20% više u odnosu na stanje kakvo je nekad bilo. Od 92.000 američkih vojnika, koliko ih je trenutno u Evropi, na Balkanu ima manje od 5.000, procentualno izraženo to je 6% od ukupnog broja američkih vojnika koji se nalaze u Evropi. Od ukupnog broja američkih vojnika koji se nalaze na Balkanu, 3.000 je na Kosovu u okviru KFOR-a, manje od 1.000 nalazi se u BiH, kao dodatak evropskim snagama u okviru operacije ALTHEA, dok se 948 američkih vojnika nalazi u Grčkoj.

Na osnovu sporazuma postignutog 28. aprila 2006. godine između SAD i Bugarske, Bugarska je stavila na raspolaganje SAD četiri vojne baze gde istovremeno može da se dislocira ne više od 2500 američkih vojnika, jer je predviđeno da u periodu smene i obuke novog kontigenta mogu da budu dve grupe od 2500 vojnika istovremeno. Američke snage u Bugarskoj i u Rumuniji, sa kojom je takođe postignut sporazum, nosiće zajednički naziv Task Force za Istok.

Paradoksalno je i ironično da od 92.000 američkih vojnika koliko se sada nalazi u Evropi, 63.958 vojnika odnosno dve trećine nalazi se u Nemačkoj, dakle u zemlji koja se sve više približava Rusiji - zemlji koja se, inače, sve više pojavljuje kao ponovo oživljena supersila koja izaziva SAD. U Nemačkoj se nalazi i američka vrhovna vojna komanda za Evropu u Štutgartu (Bahingen) kao i neke od glavnih baza, uglavnom vazdušnih.

Tokom posete Nemačkoj, predsednik Putin je govorio na sastanku Civilnog foruma za rusko-nemački dijalog (15. oktobra ove godine) koji je bio organizovan na temu "Doprinos Rusije i Nemačke izgradnji evropskog jedinstva".

Tom prilikom, kada je Angela Merkel pomenula ruskog pisca Dostojevskog koji je svojevremeno živeo u Vizbadenu, navodeći ga kao primer rusko-nemačkih veza, Putin je stekao poene parabolom o sudbini ruskog književnika Fjodora Dostojevskog, koji je živeo u Visbadenu i njegovog života u Rusiji sa odnosima Rusije i Nemačke.

Putin je tom prilikom rekao: "Rečeno je da se Dostojevski kockao u ovdašnijm kockarnicama i da je uspeo da izgubi sve što je imao i završio je tako što je neprekidno zajmio novac i slao je pisma ljudima u Rusiji, tražeći od njih da mu pošalju novac. Naša istorija je, uopšte uzev, prepuna trenutaka koji su povoljni čas za jednu, čas za drugu stranu - da dobije ili da izgubi. Danas su, ipak, Rusija i Nemačka možda bliže nego ikada na putu koji one vide kao budućnost Evrope".

Time je Putin želeo da kaže da su Rusija i Nemačka mnogo izgubile ulaskom u geopolitičko kockanje u okviru međusobno suprotastveljnih savezništava, što ih je odvelo u međusobna ratovanja u kojima su Nemačka i Rusija gubile - prva trećinu a druga četvrtinu teritorija koje su posedovale pre nego što je počela epoha njihovih međusobno surovih ratova 1914. godine. Doduše, Putin to nije izgovorio, ali iz načina kako je govorio, moglo je da se shvati da su u ovom kockanju gubici Rusije i Nemačke išli u korist atlantskih sila - SAD i Velike Britanije.

Kada Putin kaže da Rusija i Nemačka danas dele viziju o načinu kako vide budućnost Evrope i ukoliko se razmotri i druga stvar koju je Putin rekao u svom govoru, da su Nemačka i Rusija najveće zemlje u Evropi, shvata se da je vizija koju Rusija nudi Nemačkoj o evropskom jedinstvu zapravo vizija Pakta Molotov-Ribentrop, da je to, dakle, rusko-nemačka alijansa za dominaciju u Evropi, izbacivanjem SAD iz nje, alijansa koja bi mogla da im pruži mogućnost da intervenišu u velikim svetskim pitanjima na osnovu zajedničkih interesa. Fridrih Veliki i Oto fon Bizmark u potpunosti bi prihvatili takvo gledište o rusko-nemačkim odnosima, jer su oni u svim okolnostima bili protiv nemačko-ruskog rata, odnosno bili su za nemačko-rusku saradnju. Sve to treba da znači da u bilo kakvoj situaciji koja bude nastala, u "Trećem hladnom ratu", SAD neće moći da računaju na Nemačku kao na saveznika, i to u najboljem slučaju.

Sve do 1990. godine, u Nemačkoj (tada je to još uvek bila Zapadna Nemačka) bilo je 311.870 američkih vojnika koje su Nemci smatrali svojim glavnim braniteljima u odnosu na sovjetsku vojsku koja se nalazila sa druge strane Elbe, u Istočnoj Nemačkoj. Danas, u Nemačkoj ima pet puta manje američkih vojnika i njih smatraju ostatkom "Hladnog rata", bez neke uloge na bezbednost Nemačke, štaviše njihovo prisustvo se smatra opasnim jer takvo prisustvo Nemačku, mimo njene želje, može da uvuče u neki rusko-američki incident. "Treći hladni rat" Nemci ne vide kao rat koji njima pripada i želeli bi da budu posmatrači utakmice između Rusa i Amerikanaca, navijajući, ipak, za - Ruse.

Ono što vredi za Nemačku mnogo više vredi za Grčku u kojoj, takođe, vlada organski antiamerikanizam i koja se tokom poslednjih godina veoma zbližila sa Rusijom, sa kojom je, između ostalog, povezuje i zajednička religija.

U "Trećem hladnom ratu" američko vojno prisustvo u Italiji biće veoma značajno, pogotovo što SAD već duže vreme nisu gradile konzistentne baze u centralnoj Evropi i na Balkanu. U Italiji, danas ima 11.690 američkih vojnika, tako da je Italija jedina zemlja članica NATO-a gde je broj američkih vojnika ostao približno isti kao i pre 1990. godine. Štaviše, SAD su planirale da prošire jednu od svojih baza u Italiji, onu koja se nalazi u Ederleu kod Vićence, dogradnjom novih instalacionih objekata i pri tom će prebaciti 2.000 američkih vojnika iz Nemačke, što će opšti broj američkih vojnika u ovoj bazi povećati na 5.000.

Međutim, i u Italiji je kultivisan snažni antiamerikanizam, tradicionalno sa levice, ali posle pada SSSR-a javio se i kod ekstremne desnice, što Italiju čini nesigurnom kao saveznika SAD. Projekt za proširenje ove baze koju je prvobitno usvojila Berluskonijeva vlada doveo je do obaranja Prodijeve vlade levice februara 2007. godine. Zatim su o projektu ponovo vodeni pregovori, ali sve su to loši simptomi za američko vojno prisustvo u Italiji koje se danas, uglavnom, sastoji od vazdušnih baza Aviano u Veneciji i Ederle u Vićenci i u vazdušnoj luci SanVito dei Normani.

Ostatak američkih vojnih snaga u Evropi je daleko od linije "Trećeg hladnog rata" koja se proteže duž osovine Baltik-Adriatik koji su raspoređeni u Velikoj Britaniji (10.967 vojnika), u Španiji (1.268 vojnika), dok u Turskoj ima 1.365 američkih vojnika, uglavnom su smešteni u bazi Indžirlik.

Može se konstatovati svojevrsna čudna asimetrija između dislociranja američkih snaga u Aziji i onih u Evropi. U Aziji, ne računajući ratne zone - Srednji Istok i Centralnu Aziju - ima 97.000 američkih vojnika koji su uglavnom dislocirani u tačkama potencijalnih napetosti, na Korejskom poluostrvu i u Japanu, gde američka vojske obavlja stratešku funkciju očuvanja ravnoteže sile između Južne i Sevene Koreje koju podržava Kina, ali i Rusija, kao i između Japana i Kine, ali i između Japana i Rusije.

Od 97.000 američkih vojnika dislociranih u Aziji, 26.477 su u Koreji, a 48.844 nalazi se u Japanu. Dakle, u ove dve zemlje, koje su ekvivalent Balkana i Centralne Evrope u Aziji, preko 70% američkih trupa nalazi se u Aziji, u odnosu na 6% američkih snaga dislociranih u Evropi koje se nalaze na Balkanu i u Centralnoj Evropi, a što je u perspektivi i do sada predviđeno da bude dostignuto do 7%.

Uz takvu asimetriju, SAD ne mogu da pruže garancije svojim saveznicima iz Nove Evrope, koji SAD vide kao garanta njihove bezbednosti koju su tradicionalno ugrožavale Rusija i Nemačka.

Balkan je evropska verzija Korejskog poluostrva, sa Kosovom kao njegovom najvrelijom tačkom i sa Srbijom kao verzijom Severne Koreje. Kosovo je danas sažeti prikaz nesklada i nesrazmernosti između visokog američkog strateškog interesa i malobrojnog vojnog prisustva.

Na Kosovu, američke snage deluju u okviru KFOR-a koji je danas sastavljen od 16.000 vojnika iz 34 zemlje, što je 30% od ukupnog broja vojnika koji su dislocirani na Kosovu 1999. godine.

Danas su snage KFOR-a dislocirane tako što je teritorija Kosova podeljena na pet sektora: severni, južni, istočni, zapadni i centralni sektor. U tim sektorima deluju snage KFOR-a podeljene u pet delova, pod nazivom Multinacionalne "Task Force" za odgovarajući sektor.

Američke snage nalaze se u istočnom delu Kosova. Tamo je dislocirano ono što se naziva "Multinacionalna brigada Istok" i koncentrisani su u Uroševcu. Ove snage, pod komandom američkih generala, čine američki, jermenski, grčki, litvanski, poljski, rumunski i ukrajinski vojnici. Američke snage se nalaze samo u ovom sektoru, u južnom delu Kosova, uglavnom u Uroševcu, u bazi "Bondstil", koja je sastavljena od oko 3000 vojnika, odnosno 19% opseg multinacionalnog kontigenta u odnosu na 7.000 koliko ih je bilo u početku, 1999. godine.

Beograd je preko visokih zvaničnika najavljivao da namerava da ubaci vojsku na Kosovo u slučaju da Priština jednostrano proglasi nezavisnost. To bi moglo da se nazove blefiranjem, iako u "Trećem hladnom ratu" nije nikakvo čudo da ono što izgleda kao blef rezultira kao realna akcija, u zavisnosti od situacije koja je nastala.

Gotovo je sasvim sigurno da Rusija ohrabruje Srbiju da, u određenim okolnostima, preduzme avanturu ubacivanja vojnih snaga na Kosovu. To se vidi i iz činjenice da je posle izjave o ulasku srpske vojke na Kosovo u slučaju proglašenja nezavisnosti, koju je dao državni sekretar u Vladi Srbije, Proroković, to je podržao i ruski član međunarodne posredničke "Trojke" za Kosovo, Aleksandar Harčenko.

Rusija preko Srbije nastoji da izazove SAD

Nekoliko dana pre nego što je usledila srpska izjava o ulasku vojske na Kosovo, Moskva je objavila svoje "crvene linije" za Kosovo. To treba da znači da je Moskva upozorila da neće više tolerisati vojnu kampanju protiv Srbije, kao 1999. godine.

Zapravo, o takvoj kampanji zemalja članica NATO-a danas nema ni govora. Francuska pre svega, ali ni Italija, Španija, Nemačka i ostale evropske države članice NATO-a nikada ne bi učestvovale u vojnoj kampanji protiv Srbije zbog Kosova.

U Moskvi i u Beogradu, po svemu sudeći, računaju da će i SAD-u - u uslovima velikih unutrašnjih neslaganja oko vojnog angažovanja u Iraku - biti nemoguće da se vojno angažuju na Kosovu protiv srpske vojske, utoliko pre što će prethodno biti miniran legitimitet njihovog vojnog prisustva na Kosovu poništavanjem Rezolucije 1244 SB OUN posle priznanja nezavisnosti Kosova.

U Beogradu i u Moskvi misle da Bušova administracija neće moći da ubedi unutrašnju javnost da pošalje dodatne trupe na Kosovo u okolnostima kada za to ne budu imale podršku zemalja NATO-a, i tako će američke trupe koje su sada na Kosovu ostati izolovane i demoralisane.

U takvim okolnostima - računaju u Moskvi i u Beogradu - SAD će biti primorane da povuku trupe sa Kosova. Rusija i Srbija u tome vide polaznu tačku za proterivanje SAD sa Balkana i iz Istočne Evrope. Srbija je u svom elementu kada dobija ulogu kakvu je imala i 1914. godine - da provocira jednu veliku silu uz podršku druge velike sile.

Takođe, Srbi smatraju da ni Britanci neće imati volje da reaguju na srpsku intervenciju na Kosovu, a još manje da pojačavaju svoje snage, i to sada kada je London odlučio da iduće godine povuče britanske snage iz Iraka.

U slučaju da srpska vojska uđe na Kosovo, ona će sasvim sigurno nastojati da, pre svega, uđe u sektore gde su dislocirane snage KFOR-a sastavljene od trupa dolaze iz zemalja čije vlade nikada neće izdati naredbe svojim vojnicima da deluju protiv srpske vojske, a to neće učiniti utoliko pre jer nedostaje međunarodna zakonska osnova da to učine.

Na severu Kosova su dislocirane Multinacionalne snage "Sever", sa centrom u Mitrovici, pod komandom francuskih generala čije jezgro čini francuski kontingent KFOR-a koji ukupno čini 1.500 vojnika. Ali, Multinacionalne snage "Sever" sastavljene su i od belgijskih, danskih, luksemburških, marokanskih, estonskih i grčkih trupa. Jedan grčki bataljon je dislociran u Mitrovici.

Na jugu Kosova dislocirane su Multinacionalne snage "Jug" čiji je stab smešten u Prizrenu kojim komanduje turski general, a jezgro tih snaga čine turske i nemačke snage ali ga, između ostalog, čine i austrijske, azerbejdžanske, bugarske, gruzijske i švajcarske trupe.

U centralnom delu Kosova je koncetrisana gotovo polovina stanovništva Kosova (oko milion stanovnika) U tom sektoru su dislocirane Multinacionalne snage "Centar" sa štabom u Lipljanu i one pokrivaju Prištinu, Podujevo, Kosovo Polje, Glogovac i Štimlje. Ove snage, takođe, pokrivaju i severoistočnu granicu Kosova sa Srbijom, gde kontrolišu i dva granična prelaza, a sastavljene su od švedskih, finskih, čeških, slovačkih, irskih, grčkih i letonskih trupa. Inače, Grci imaju i svoj kamp u Kosovu Polju.

Multinacionalne snage "Zapad" sa štabom u Peći imaju jezgro sastavljeno od italijanskih i španskih snaga, ali ima i slovenačkih, mađarskih i rumunskih trupa. Ovaj sektor pokriva Peć, ?akovicu, Istok, Klinu.

Izuzev ovih snaga, na periferiji grada Priština dislociran je i rezervni bataljon KFOR-a za taktičke manevre i za intervencije u hitnim slučajevima a pod komandom je portugalskog potpukovnika. Ovaj bataljon je zapravo deo Multinacionalnih snaga "Centar".

Tako, srpska vojska bi, u slučaju prodora, ušla u Sektor "Sever", gde dominiraju francuske snage (1.500 vojnika, ili oko 9% kontingenta), odatle bi ušla u Sektor "Zapad", gde dominiraju italijanske i španske snage, kao i u Sektor "Jug" kojim komanduje turski general, ali gde dominiraju nemačke snage, kao i u Sektor "Centrar" koji je pod kontrolom heterogenog kontingenta, sastavljen od švedskih, finskih, čeških i drugih snaga.

U takvoj situaciji francuski komandant KFOR-a, general Ksavije de Marnak bio bi prvi koji ne bi izdao naredbu za delovanje. U slučaju da srpska vojska uđe u Sektore "Sever", "Zapad", "Jug" i "Centar" na Kosovu, ona sasvim sigurno ne bi naišla ni na kakav otpor snaga KFOR-a sastavljenih od Francuza, Italijana, Nemaca, Španaca, Holanđana, Slovenaca, Šveđana, Finaca, Grka, Čeha, Švajcaraca, Danaca, ili pak manjih kontingenata sastavljenih od Slovaka, Estonaca, Gruzinaca, Azerbejdžanaca, Letonaca, Luksemburžana.

Ponašanje holandskih vojnika u Srebrenici je ozloglašeno kao presedan. Deo zemalja koje imaju velike kontingente, kao što su Francuska, Španija, Italija, Holandija, Srbiju posmatraju sa simpatijama, dok druge zemlje ne žele da se upliću u ovu istoriju zbog bliskih odnosa sa Rusijom (kao što Nemačka, Finska, Slovačka) ili jednostavno zato što unutrašnja javnost ne bi podržala umešanost njihovih trupa u balkanski rat, utoliko pre sada, kada u potpunosti nedostaje međunarodna zakonska osnova, kao što će biti slučaj sa drugim zemljama koje imaju trupe u KFOR-u.

Zapravo, nezavisno od izjašnjavanja KFOR-a da će ostati na Kosovu čak i ukoliko ono postane nezavisno, u slučaju da nezavisnost bude jednostrano proglašena i delimično priznata, međunarodna zakonska osnova prisustva KFOR-a na Kosovu se završava. O grčkim trupama je suvišno i govoriti, jer one mogu da se smatraju saveznicima Srba. I u Sektoru "Jug" gde deluju američke snage, u slučaju sukobljavanja sa srpskom vojskom, jermenske, grčke, ukrajinske i rumunske snage sasvim sigurno se neće povinovati naredbi američkog komandanta sektora da zaustave srpske snage, utoliko pre što neće biti naredbe glavnog francuskog komandanta KFOR-a.

Ukoliko turske snage budu reagovale protiv srpskih, Srbija će samo profitirati iz toga, jer će to dati mogućnost Beogradu da evocira sećanje na boj iz 1389. godine i da ulazak srpske vojske na Kosovo predstavi kao "nastavak antiosmanlijskih ratova". Ali, politička i vojna Ankara nikada neće narediti svojim trupama da deluju protiv srpske vojske.

Šta će se dogoditi u slučaju da srpska vojska uđe na Kosovo, možda uključujući i sektor gde su dislocirane americke snage? Mogla bi da nastane čudna situacija kada se srpska vojska bude našla na Kosovu istovremeno sa snagama KFOR-a koje više neće biti legalne međunarodne snage. U toj situaciji, najveći deo zemalja koje imaju vojne trupe u okviru KFOR-a, iskoristiće priliku da ih povuku.

Na osnovu tog scenarija, situacija bi eskalirala jer će se Albanci sa Kosova suprotstaviti srpskim snagama, pri čemu će Srbija pronaći opravdanje za vršenje zločina, uz izgovor da se vodi rat protiv islamskog terorizma.

U tom slučaju, mogla bi da nastane situacija slična onoj iz 1999. godine, što bi, logično, trebalo da znači još jednu međunarodnu intervenciju na Kosovu.

Ali, sada to ne bi bilo moguće, jer bi Rusija ovaj put stavila veto u SB OUN na svaku rezoluciju SB OUN o međunarodnom civilnom i vojnom prisustvu na Kosovu. U tim okonostima, Srbija bi mogla da pozove na Kosovo i rusku vojsku kako bi bila napravljena protivteza tamošnjem američkom vojnom prisustvu, zaostalom posle KFOR-a.

Šta bi mogle da učine Albanija i SAD u toj situaciji? Jednostavan način je primena izraelskog scenarija kada Rusija koristi Srbiju u regionu kao što je nekad koristila Naserov Egipat.

Dakle, Albanija će se izjasniti da ne može da se saglasi sa ulaskom srpske vojske na Kosovo i da će, u tom slučaju, na Kosovo da uđe i albanska vojska, dok će SAD razumljivim jezikom upozoriti da će naoružati Albance, i to ne samo na Kosovu, specijalnim naoružanjem, sa kojim mogu da se razore blindirana vozila i helikopteri, primoravajući tako Srbiju da uvidi da intervencija na Kosovu ima visoku cenu.

To bi uspostavilo neku vrstu ravnoteže u sukobu između Srba i Albanaca, u slučaju da bude proglašena zabrana letova za srpsku avijaciju iznad teritorije Kosova koja bi bila pod kontrolom američke avijacije.

U slučaju da Srbija shvati da intervencija na Kosovu ima visoku cenu, tada joj ne preostaje ništa drugo, izuzev da sedne za sto kako bi razgovarala o jedinoj prihvatljivoj opciji za nju - o podeli Kosova između nje i Albanije, na osnovu postojeće linije razgraničenja na terenu.