Vuk Drašković

Jevreji i Srbi: Da pamtimo dok postojimo

Velika poema o bratstvu Jevreja i Srba tek traži svog autora

Ne mogu da umirim emocije, jer sam u Jerusalimu, i to prvi put u svom životu. Primite, međutim, ovu činjenicu kao relativnu, jer sam, duhovno, od dana rođenja, bio u Jerusalimu i u ovoj Svetoj zemlji. Iz istog razloga, uslovna je i relativna i svaka egzaktna priča o vezama Srba i Jevreja.

Po rabinu Šlangu, Jevreji su se prvi put sreli sa Srbima u Beogradu, oko 950. godine. Više je, međutim, verovatno da je do tog susreta došlo tek u 14. veku, za vladavine srpskog cara Dušana i to na prostoru današnje Makedonije. Bežeći od progona iz Ugarske, Jevreji su nalazili zaštitu u srpskoj carevini, koja će, uskoro, biti poražena, razbijena i okupirana od nadmoćne turske carevine.

Vekovima posle sloma na Kosovu i gubitka svoje države, Srbi i Jevreji živeće zajedno u mnogim gradovima Srbije, i jedni i drugi sanjajući oslobođenje svoje otadžbine. Srbi su, u molitvama i pesmama, spominjali Kosovo, a Jevreji Jerusalim.

Drugi svetski rat ispisao je posebne i večne stranice srpsko-jevrejskih veza.

Slom Kraljevine Jugoslavije u aprilskom ratu 1941. godine, označio je početak genocida. Širom raskomadane jugoslovenske države, Jevreji i Romi ubijani su zbog zločina svog rođenja, a zbog istog zločina ubijani su i Srbi u tada Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, kojoj je Adolf Hitler bio poklonio i svu današnju Bosnu i Hercegovinu, kao i delove okupirane Srbije, uključujući i grad Zemun.

Hrvatski nacistički logori Jasenovac i Gradiška po zverstvima dželata čak su nadmašivali Aušvic, Mauthauzen, Treblinku. Ceremonijalna klanja i mučenja žrtava bila su glavni način egzekucije.

Muslimani u Bosni i Hercegovini proglašeni su bili ne samo za Hrvate, nego i za „hrvatsko cveće”, a za duhovnog inspiratora Magnum Crimen-a nad Srbima i Jevrejima, Adolf Hitler im je bio nametnuo velikog jerusalimskog muftiju Mohameda Hadži Emina el Huseinija. Nož, kao kultno oružje, bio je i u nazivu zloglasnih muftijinih „handžar divizija”.

Posleratna vlast u Jugoslaviji krila je istinu o genocidu, a naročito o genocidu u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Tako je nad ubijenim počinjen i zločin skrivanja zločina. Popis žrtava nikada nije obavljen, ali se procenjuje da je samo na tadašnjoj teritoriji nacističke Hrvatske likvidirano, najmanje, 600.000 Srba, Jevreja i Roma.

Genocid nad Jevrejima u okupiranoj Srbiji i Makedoniji sprovodili su okupatori: Nemci, Mađari, Bugari i Albanci.

Jevreje iz Banata Nemci su deportovali u Beograd i poubijali ih u logorima „Sajmište” i „Jajinci”, zajedno sa beogradskim Jevrejima, mnogim Jevrejima iz drugih gradova Srbije, kao i pripadnicima i pristalicama dva srpska gerilska pokreta otpora, rojalističkog i komunističkog.

Jevreji iz Bačke, zajedno sa Srbima, poklani su i pobacani u zaleđenu reku Tisu od strane mađarskih nacista.

Jevreji iz Niša pobijeni su od bugarskih fašista, a iz Makedonije deportovani u logor Treblinka.

Jevreje Kosova i Metohije likvidirali su albanski fašisti...

Nema tog „Jad Vašema” koji može da obuhvati sve žrtve.

Ono što možemo i što moramo je da ne zaboravimo. Da pamtimo, sve dok postojimo.

Zaborav zločina je zločin. A oproštaj? Mislim da živi nemaju pravo da praštaju u ime mrtvih. To je u vlasti Boga, jednog i jedinog Boga i Jevreja i Srba i svih naroda i ljudi.

Drago mi je da ovde, u Izraelu, postoji Udruženje Jevreja bivše Jugoslavije.

Voleo bih, ipak, kada bi u jednoj sekciji tog Udruženja bili Jevreji iz Srbije, jer su oni i njihovi preci imali posebnu ulogu u istoriji novije Srbije, od Karađorđa pa do danas. Sa Srbima su bili i u dobru i u zlu, ugrađujući sebe u kulturu, nauku, diplomatiju, trgovinu, bankarstvo i sve grane srpske države.

Jehuda Haj Alkalaj, David Hajim Davičo, Leon Kojen, Bora Baruh, Marko Čelebonović, Danilo Kiš, Oto Bihalji, Geca Kon, Breda Kalef, Dušan Mihalek, Rahela Ferari, Seka Sablić, Andrija Gams, Albert Vajs, Isidor Papo, Cvi Loker, David Albahari, Tomi Lapid, Nikola Balog, Šemaja Demajo, Dina Katan, Dan Rajzinger, Damjan Peković, Planinka Kovačević, Ana Šomlo, Enriko Josif, Aca Singer... Neki od njih nisu među živima, neki su sada u Izraelu, a neki u Srbiji. Svi oni, kao i veliki Jevreji koje sam propustio da spomenem, jer bi spisak bio predugačak, naselili su srpsku istoriju.

Kapetana slavne Srpske vojske u Prvom svetskom ratu, dr Davida Albalu, Vrhovna komanda uputila je u SAD da traži pomoć za Srbiju. Svoju misiju obavio je na najbolji način.

Najveći reformator savremenog srpskog jezika, dr Aleksandar Vajs, odnosno Belić, takođe je Jevrejin.

Koliko znam, poreklom sa Kosova je i poznati izraelski novinar Raul Tajtelbaum. On može da posvedoči da na Kosovu sve planine, reke, gradovi i sela imaju srpsko ime. Da Srbi Kosovo zovu „srpskim Jerusalimom”. Da Srbi kažu da im, niko i nikada, iz njihove duše i srca ne može oteti Kosovo.

Iz naših krajeva je i čuveni komandant Dado Elazar.

Ne samo u Jad Vašemu, nego skoro svuda gde je bio holokaust, skulpture su Nandora Glida, Jevrejina iz Srbije.

Jevrejin Oskar Davičo autor je, verovatno, najlepše poeme o Srbiji koja je ikada napisana.

Velika poema o bratstvu Jevreja i Srba tek traži svog autora.

Predavanje ministra spoljnih poslova u Jerusalimu, 6. novembra 2006.

[objavljeno: 09.11.2006.]